Agencja Oceny Technologii Medycznych i Taryfikacji dokonała przeglądu doniesień naukowych dla antybiotyków w leczeniu COVID-19.

5 badań randomizowanych w przeglądzie

W leczeniu pacjentów z COVID-19 obserwuje się powszechne stosowanie antybiotyków (głównie makrolidów, beta-laktamów, cefalosporyn i fluorochinolonów) w celu zapobiegania wtórnym zakażeniom bakteryjnym oraz ze względu na potencjalne działanie przeciwwirusowe i przeciwzapalne niektórych substancji z tej grupy leków.

Z powodu ryzyka rozwoju antybiotykooporności, działania takie muszą znajdować silne uzasadnienie w wynikach wiarygodnych badań klinicznych, a w przypadku ich braku, racjonalne stosowanie antybiotykoterapii powinno ograniczać się do leczenia koinfekcji.

Kryteria włączenia do przeglądu spełniło łącznie 5 randomizowanych kontrolowanych badań klinicznych (RCT). Nie włączono żadnego przeglądu systematycznego RCT.

Spośród badań włączonych do przeglądu, najwyższą wiarygodnością odznacza się badanie Horby 2021 (RECOVERY). Kolejne dwa badania wysokiej jakości to Butler 2021 (PRINCIPLE) oraz Hinks 2021.

Bez istotnych statystycznie korzyści

W tych badaniach porównujących azytromycynę (AZM) w połączeniu z terapią standardową (ang. Standarf of Care, SoC) do SoC  różnice wyników dla wszystkich ocenianych punktów końcowych nie osiągnęły istotności statystycznej.

W porównaniu AZM i CLT (klarytromycyna) w połączeniu z SoC do SoC (Rashad 2021) istotne statystycznie różnice na korzyść obu interwencji osiągnięto w zakresie punktów końcowych: czas do uzyskania negatywnego wyniku testu PCR; czas trwania gorączki, kaszlu, duszności; uzyskanie poprawy w wynikach badań CT klatki piersiowej.

Istotnych statystycznie różnic nie odnotowano dla punktów końcowych dotyczących czasu trwania utraty węchu i objawów żołądkowo-jelitowych. Badanie zostało przeprowadzone w populacji egipskiej i cechuje je niska jakość.

Brak wpływu na zgony, hospitalizacje i wspomaganie wentylacją

W porównaniu AZM do linkomycyny (Guvenmez 2020) istotne statycznie różnice w wynikach osiągnięto na korzyść linkomycyny – punkt końcowy: wyleczenie (negatywny wynik badania PCR popłuczyn pęcherzykowo oskrzelowych), jednak badanie obejmowało nieliczną próbę (N=24) i dotyczyło populacji tureckiej.

W żadnym z włączonych do przeglądu badań nie zaobserwowano wpływu zastosowania AZM na występowanie zgonu, hospitalizacji lub konieczności wspomagania wentylacji.

Analizując wyniki badań, należy wziąć pod uwagę ich ograniczenia wynikające między innymi z małej liczebności prób (Guvenmez 2020) lub braku zaślepienia w części odnalezionych badań. Dodatkowo, w opisywanych badaniach, pacjenci różnili się pod względem ciężkości stanu klinicznego, występowania chorób współistniejących oraz zastosowanej opieki standardowej.

Stosować przy zakażeniu bakteryjnym

Wyniki przeanalizowanych badań wskazują, że AZM nie wykazuje korzystnego działania w leczeniu COVID-19. Stosowanie CLT + SoC związane było z korzystnym działaniem w zakresie części ocenianych punktów końcowych w porównaniu do SoC.

Zastosowanie linkomycyny było skuteczniejsze w porównaniu do azytromycyny, jednak badania, w których CLT i linkomycyna stanowiły interwencję cechuje niska jakość i/lub mała liczebność próby.

Do czasu uzyskania wyników badań dla innych antybiotyków, uzasadnione stosowanie antybiotykoterapii w przebiegu zakażenia wirusem SARS-CoV-2 wydaje się słuszne w przypadkach związanych z wystąpieniem nadkażenia bakteryjnego.