Johns Hopkins School of Public Healh opublikowała zapis rozmowy przeprowadzonej z dwoma historykami medycyny. Odpowiedzieli na kilka pytań związanych ze sposobami reagowania na pandemie w przeszłości.

Jak i kiedy kończą się pandemie?

Często wskazuje się, że epidemie kończą się ich "wykorzenieniem" - bo albo wirus przenika przez społeczność i po prostu jego żywot kończy się w wyniku jakiegoś naturalnego procesu, albo jest blokowany przez skuteczne strategie powstrzymywania.

Ale tylko kilka epidemii w historii ludzkości udało się wytępić celowymi środkami. Dlatego, gdy mówimy o zakończeniu epidemii, tak naprawdę mówimy o momencie, w którym przestaliśmy się na niej skupiać.

Tak było w przypadku pandemii grypy w 1918 roku, tzw. hiszpanki. Uważa się, że pandemia z 1918 roku przeszła trzema głównymi falami. Jednak wielu historyków sugeruje, że istnieje większa liczba zgonów z powodu grypy i chorób grypopodobnych, niż tylko te, które miały miejsce w latach 1919 - 1920. Zamiast dokładnie wskazać, kiedy hiszpanka dobiegła końca, łatwiej jest wskazać moment, w którym przestaliśmy zajmować się nią jako pandemią.

Czy historia może pomóc wyjaśnić obawy i niechęć ludzi do szczepień?

Jednym z biologicznych sposobów zakończenia pandemii jest odporność stadna. A jednym ze sposobów, w jaki dochodzimy do tego, są szczepienia. Zaś niechęć do szczepień sięga dziesiątek lat wstecz.

Szczepionka przeciwko ospie została wyprodukowana z materiału pobranego od zwierzęcia i to chorego zwierzęcia. Niektórzy ludzie byli wobec tego bardzo podejrzliwi. Dlatego stawiali opór.

"Pierwsze szczepionki były preparatami atenuowanymi, a więc zawierającymi żywe drobnoustroje, pobrane od zwierząt. Edward Jenner udowodnił, że człowieka można uodpornić przeciwko ospie, zarażając go wirusem danej choroby. Wywołał u swojego pacjenta niegroźną, łagodną dla człowieka postać ospy krowiej, by uodpornić go na ospę prawdziwą. Podobnie na zwierzętach swoje teorie sprawdzał Ludwik Pasteur. Wykorzystując rdzeń kręgowy zakażonego królika, zdołał uzyskać łagodniejszą postać wścieklizny do szczepionki. Dla ludzi myśl, że na tym polega immunizacja, była trudna do zrozumienia - myśleli, że w ten sposób mogą zarazić się ospą i umrzeć" - (wyjaśnienie redakcji).

Inną bardzo ważną przyczyną odmowy był opór religijny. Ludzie wierzyli, że choroba jest zesłana przez Boga, jako kara za popełnione grzechy. Wierzyli, że szczepienia w jakiś sposób kolidują z wolą bożą.

A co obecnie stoi za oporem przeciwko szczepieniom?

Ludzie, którzy nie przyjmują szczepionki, nie chcą, aby im mówiono, co mają robić. Postrzegają to jako jakąś formę naruszenia ich wolności.

Ludzie sprzeciwiają się szczepieniu również z powodów religijnych. Tyle że bardziej chodzi o dyskomfort związany z tym, co faktycznie znajduje się w samej szczepionce. To, czy jest to oparte na faktach, nie ma znaczenia. Liczy się to, w co ludzie wierzą.

Tu jest wiele do zrobienia w zakresie skutecznej komunikacji naukowej.