Przenoszona przez komary malaria, która zagraża 3,2 miliarda osób na świecie, jest jedną z dziesięciu najbardziej śmiercionośnych chorób naszych czasów. Według Światowej Organizacji Zdrowia (WHO) w roku 2015 zachorowało na nią około 200 milionów ludzi, a zmarło około 430 tys. Jej rozpoznawanie było dotychczas procesem czasochłonnym, a pomyłki zdarzały się często. Opierało się ono przede wszystkim na wykrywaniu pasożytów we krwi podczas badania mikroskopowego.

Prof. Oliver Hayden z Uniwersytetu Technicznego w Monachium wspólnie z holenderskim badaczem Janem van den Boogaartem opracował zautomatyzowany test, który daje wynik szybko i z 97 proc. dokładnością. Zdaniem autorów w podobny sposób można byłoby wykrywać także inne choroby.

Naukowcy skupili się nie na samym niszczącym krwinki pasożycie, ale na skutkach jego działania. Podczas badania określanych jest 30 różnych parametrów krwi. Wystarczy znaleźć (za pomocą algorytmu opracowanego przez twórców metody) charakterystyczne cechy krwi chorego (na przykład zbyt niski poziom hemoglobiny), by wykryć obecność nawet niewielu pasożytów.

Do przeprowadzenia badania potrzebny jest automatyczny analizator wyposażony w odpowiedni program. Tysiące takich urządzeń znajdują się w szpitalnych laboratoriach na całym świecie.

Eksperci oceniają, że dzięki dokładnej diagnostyce tylko w Afryce można by zapobiec 100 tys. zgonów rocznie, a także uniknąć 400 milionów niepotrzebnych kuracji. Korzyści odniosą także zarażeni malarią turyści z zamożnych krajów. Obecnie w ponad 59 proc. przypadków ich choroba jest początkowo błędnie diagnozowana, zaś skuteczne leczenie opóźnia się średnio o osiem dni, co zwiększa ryzyko powikłań, a nawet śmierci.

Być może dzięki szybkiej, skutecznej diagnostyce i leczeniu uda się ograniczyć biedę, która na dużych obszarach Afryki i Azji ma związek z malarią. Choroba z kolei ogranicza możliwości wyjścia z biedy. Związane z malarią koszty obliczane są w krajach afrykańskich na 11 miliardów dolarów rocznie.
Za opracowanie testu Hayden i van den Boogaart zostali nagrodzeni European Inventor Award.