Premier Mateusz Morawiecki, przedstawiając w ubiegłym tygodniu Krajowy Plan Odbudowy, wspomniał o możliwości zainwestowania w budowę fabryk lub linii produkcyjnych. "Jesteśmy na to przygotowani. Szansa na przyspieszenie dostaw szczepionek jest realna, ale tylko jeśli podejmiemy zdecydowane działania. Polskie firmy również chcą zaangażować się w proces wytwarzania szczepionki" - powiedział.

Źródłem finansowania KPO jest Europejski Instrument Odbudowy i Odporności. - Jak sama nazwa wskazuje - chodzi o zwiększenie odporności państwa na przyszłe kryzysy, zarówno w wymiarze gospodarczym jak i zdrowotnym. W związku z tym w ramach KPO byłoby możliwe sfinansowanie budowy fabryki szczepionek - dodał Morawiecki.

KPO: komponent D
W liczącym ponad 230 stron dokumencie zawarto wiele informacji, w jaki sposób można wzmocnić polską gospodarkę. Mowa jest m.in. o transferze wiedzy i innowacji do gospodarki, inwestowaniu w infrastrukturę naukową i technologiczną, współpracy nauki i przemysłu.

Część o budowaniu fabryk preparatów farmaceutycznych znajduje się w komponencie D - Efektywność, dostępność i jakość systemu ochrony zdrowia, zawierającym trzy cele szczegółowe:

1. Poprawa efektywności funkcjonowania systemu ochrony zdrowia, dostępności oraz jakości świadczeń zdrowotnych, w szczególności w kluczowych obszarach ze względu na zagrożenia epidemiologiczne, choroby cywilizacyjne oraz sytuację demograficzną

2. Rozwój kadr systemu ochrony zdrowia oraz wzmocnienie potencjału uczelni medycznych i podmiotów leczniczych biorących udział w kształceniu kadr medycznych

3. Rozwój badań naukowych i sektora farmaceutycznego w odpowiedzi na wzmocnienie odporności systemu ochrony zdrowia.

Ten ostatni punkt zakłada rozwój badań w dziedzinie nauk medycznych i nauk o zdrowiu oraz rozwój potencjału sektora leków i wyrobów medycznych, który mógłby zapewnić - przynajmniej częściową - samowystarczalność w produkcji leków.

Marginalny procent polskiego API
Z dostępnych danych wynika, że spada udział krajowych leków na polskim rynku, a import farmaceutyków rośnie. Tylko ok. 30 % leków sprzedawanych w aptece pochodzi z produkcji polskiej. Udział polskiego API w tych lekach jest marginalny. "Uruchomienie mechanizmu wsparcia w zakresie badań i produkcji API oraz wsparcia na rozbudowę infrastruktury produkcyjnej spowoduje rozbudowę potencjału produkcji API oraz produktów leczniczych w kraju i przyczyni się do wzrostu gospodarczego oraz poprawy bezpieczeństwa lekowego obywateli" - oceniają autorzy strategii.

Przewaga konkurencyjna biotechnologii i przemysłu farmaceutycznego powinna być budowana poprzez wspieranie wprowadzania innowacji medycznej, zarówno na etapie prac badawczo–rozwojowych (B+R), jak i ich komercjalizacji. Sektor biomedyczny jest szczególnie trudnym w kontekście rozwoju nowych rozwiązań ze względu na większe koszty początkowe ponoszone przez instytucie i przedsiębiorstwa w tej dziedzinie. Koszty te związane są ze specjalistycznym sprzętem i często wymogami określonymi w różnych wytycznych (np. certyfikaty GLP, GMP), które muszą być zapewnione przy pracy nad nowymi rozwiązaniami z tej branży.

Drugim istotnym wyzwaniem jest dostęp do ekspertów i specjalistycznej wiedzy, często interdyscyplinarnej, niezbędnej przy rozwoju i wdrażaniu pomysłów biznesowych w sektorze biotechnologicznym i w przemyśle farmaceutycznym. Tymczasem w Polsce jest niewystarczający dostęp do różnych instrumentów wsparcia dedykowanych temu sektorowi, oraz niewystarczający dostęp do wsparcia merytorycznego projektów biomedycznych.

Odpowiadając na te potrzeby w ramach reformy będą realizowane, m.in. przedsięwzięcia mające na celu utworzenie warunków dla rozwoju innowacji biotechnologicznych; opracowanie programów mających na celu konsolidację polskiego środowiska np. poprzez tworzenie sieci współpracy różnych ośrodków naukowych i klinicznych związanych z technologiami medycznymi, przy równoczesnym zapewnieniu optymalnych warunków inspirujących zarówno do udoskonalania pomysłów biznesowych, jak też ich realizacji, czy też wspierania ich ekspansji na rynki zagraniczne.

Jak rząd planuje to zrobić?
Zapowiada stworzenie w Polsce odpowiednich warunków dla przemysłu farmaceutycznego, aby zachęcić firmy do zainwestowania w produkcję substancji czynnych (API), intermediatów i gotowych leków, zwłaszcza generycznych oraz biopodobnych.

Rząd przewiduje, że producent będzie mógł skorzystać z dwóch sposobów pozyskania środków. Pierwsza część instrumentu wsparcia będzie polegała na tym, że wnioskodawca będzie mógł ubiegać się o wsparcie w zakresie budowy rozbudowy infrastruktury produkcyjnej API, leków generycznych i biopodobnych.

Druga część instrumentu wsparcia będzie polegała na możliwości ubiegania się o wsparcie w zakresie prowadzenia projektów B+R w obszarze API i produkcji API. "Uruchomienie wsparcia w tych obszarach zachęci przedsiębiorców do dalszego rozwoju i inwestowania. W efekcie więcej substancji czynnych zostanie wytwarzanych na terytorium kraju i pozwoli to na częściowe zmniejszenie niedoborów leków oraz stopniowe uniezależnienie się od dostawa API z państw trzecich oraz zmniejszy różnice w kosztach wytworzenia API w Europie względem zakupów z Azji" - zakłada strategia.

W ramach tych środków planuje się wsparcie na rozwój inwestycji, w tym zakup środków trwałych do produkcji. W projekcie przewiduje się także udzielanie wsparcie na B+R w zakresie tworzenia nowych API. Kolejnym elementem projektu jest udzielanie wsparcia w zakresie produkcji API.

Zakres czasowy na realizację to I kw. 2022 r. - III kw. 2026 roku. Przeznaczono na ten cel 193 mln euro.

Jak podano, wartość projektu oszacowano na podstawie dotychczasowych inwestycji w obszarze rozbudowy infrastruktury do produkcji leków. Średni koszt budowy zakładu produkującego substancje aktywne pochodzenia mikrobiologicznego szacuje się na 250 mln zł, natomiast średni koszt zakupu urządzeń i wyposażenia linii produkcyjnej substancji aktywnej, która zlokalizowana będzie w istniejącym budynku to około 100 mln zł. Wsparcie finansowe rozwoju nowych, generycznych wersji API oscyluje w granicach około 60 mln zł. Wsparcie w zakresie produkcji API szacowane jest na podstawie dostępnych analiz oraz informacji pochodzących od producentów.

Krajowy Plan Odbudowy musi być powiązany z reformami i inwestycjami zgodnie ze strategią unijną. Według jego zapisów, przykładowo 37% środków musi być użytkowane na zieloną transformację, 27% zaś na transformację cyfrową.