W ramach Krajowego Planu Odbudowy, w części zdrowotnej, w Polsce ma powstać nowoczesne centrum, w którym będą badane substancje niebezpieczne.

Unikat na skalę krajową
Inwestycja znajduje się w komponencie D3. Rozwój badań naukowych i sektora farmaceutycznego w odpowiedzi na wzmocnienie odporności systemu ochrony zdrowia w pkt. 1: Wzmocnienie zaplecza naukowego w dziedzinie nauk medycznych i nauk o zdrowiu. Ma być zrealizowany w latach 2021-2026. Szacowany koszt inwestycji: 273 mln euro.

"Utworzenie unikatowego na skalę krajową Centrum Badawczo-Analitycznego przez Narodowy Instytut Zdrowia Publicznego –Państwowy Zakład Higieny będzie kluczowe dla zapewnienia efektywniejszej ochrony zdrowia publicznego oraz zapewnienia bezpieczeństwa obywateli poprzez działania mające wpływ na łagodzenie negatywnych skutków pandemii COVID-19" - napisano w planie.

Zgodnie z intencją, budowa Centrum wyposażonego w zaplecze laboratoryjne o odpowiednim poziomie bezpieczeństwa biologicznego (ang. Biosafety Level, BSL-1, BSL-2, BSL-3 oraz 3+ i BSL-4), umożliwi szybką analizę właściwości izolowanych drobnoustrojów, implementację badań i koordynowanie prac w zakresie wykrywania i charakterystyki wysoce niebezpiecznych patogenów w Polsce.

Biosafety Level
Obecnie brak takiego centrum powoduje konieczność budowania ad-hoc w razie konieczności – nie tylko systemu diagnostycznego, ale także systemu koordynacji w zakresie charakterystyki dla każdego patogenu osobno (przykład charakterystyka i poszukiwanie wariantów SARS-CoV-2 w Polsce), co znacznie opóźnia stworzenie takiego systemu oraz uzyskanie wyników na poziomie porównywalnym z innymi krajami UE.

Jako przykład innych działań podejmowanych w przeszłości, które okazały się niezbędne, można przytoczyć rozpoznawanie i różnicowanie zakażeń MERS, wirusowych gorączek krwotocznych, w tym wirusa Ebola, zakażeń wirusem Zika, diagnostykę wysoce patogennych szczepów wirusa grypy i wąglika, a obecnie opracowanie metod diagnostyki SARS-CoV-2 w Polsce.

Centrum Badawczo-Analityczne wraz z infrastrukturą towarzyszącą będzie obejmowało m.in. przestrzeń wykorzystywaną do działalności w zakresie prowadzenia badań naukowych, prac rozwojowych i wdrożeniowych z zakresu nauk o zdrowiu, z wykorzystaniem infrastruktury laboratoryjnej o odpowiednim poziomie bezpieczeństwa biologicznego (ang. Biosafety Level, BSL-1, BSL-2, BSL-3 oraz unikatowej w skali całego kraju 3+ i BSL-4).

Brak pełnego systemu ochrony
Polska nie ma kompletnego systemu ochrony przed skażeniem biologicznym na swoim terytorium – brakuje laboratorium o najwyższym stopniu bezpieczeństwa (BSL-4), w którym możliwe jest prowadzenie badań z aktywnymi, namnożonymi wirusami, zaliczanymi do najbardziej niebezpiecznych (np. wirusy wywołujące gorączkę krwotoczną takie jak Ebola virus).

Badania na modelu z aktywnymi wirusami pozwalałoby na charakterystykę właściwości patogennych wirusów 4 kategorii jak również nowo pojawiających się i stanowiących zagrożenie dla życia i zdrowia obywateli Polski.