Krajowy Plan Odbudowy zakłada m.in. poprawę efektywności funkcjonowania systemu ochrony zdrowia, w tym także rozwój badań naukowych i sektora farmaceutycznego.

Przedstawiony w marcu br. przez rząd projekt był poddany konsultacjom i wysłuchaniu publicznemu. Do pierwotnego projektu wprowadzono kilka zmian, a 25 maja wiceminister zdrowia Sławomir Gadomski podczas posiedzenia senackiej komisji zdrowia przedstawił informację na temat ilości środków finansowych przeznaczonych na ochronę zdrowia w KPO, wraz z podziałem środków na poszczególne cele oraz na temat proporcji części grantowej i pożyczkowej.

Poinformował, że 18% funduszy z KPO ma być przeznaczonych na ochronę zdrowia, z czego 13% – na część grantową. Jednak w obszarze „rozwój sektora leków i wyrobów medycznych” tylko w formie pożyczek.

- Piąty komponent to rozwój sektora leków i wyrobów medycznych. Tu przede wszystkim skupiliśmy się na kwestiach pożyczkowych. Większość środków będzie lokowana do podmiotów komercyjnych, chcielibyśmy, by te środki wspierały przede wszystkim inwestycje związane z produkcją substancji czynnych, produkcją API, również w lekach generycznych, biopodobnych, wyrobów medycznych.

Wiceminister dodał, że po wysłuchaniu strony społecznej, zwiększono komponent o 100 mln euro: - Było 200 mln euro, czyli ok. 900 mln zł, a będzie 300 mln euro, czyli ponad 1,3 mld zł. Jednocześnie zmieniono alokację – obszar „rozwój sektora leków i wyrobów medycznych” ma być sfinansowany tylko w formie pożyczek – podkreślił.

Wątpliwości ekspertów

 Maciej Bogucki, przedstawiając wnioski zespołu doradców z zakresu ochrony zdrowia przy senackiej Komisji Zdrowia, którego jest członkiem, ocenił, że do tego, żeby inwestować i odtwarzać potencjał w lekach i wyrobach powinniśmy zakładać co najmniej 20 proc. zysk operacyjny. - Jak się wylicza wartość refundacji, to nie może być tak, że one zakładają zerowy zysk operacyjny firm produkcyjnych – zwrócił uwagę wiceministra.

 Swoje zastrzeżenia mieli też przedstawiciele przemysłu farmaceutycznego.

- Doceniamy, że wycena komponentu została zwiększona za co dziękujemy. Ale mamy też uwagi. Przede wszystkim chcielibyśmy zrozumieć nasze miejsce w systemie KPO i priorytetów rządu. Z jednej strony, krajowy przemysł farmaceutyczny jest postrzegamy jako niezbędny do odbudowy siły i odporności UE i Polski. Jak w takiej sytuacji minister zdrowia uzasadnia przesuniecie środków z części grantowej na pożyczkową? – pytał Grzegorz Rychwalski, wiceprezes PZPPF.

- Jeśli mamy realizować cele strategiczne KPO, to nie jest tylko produkcja codzienna biznesowa, ale też odbudowa utraconych kompetencji. To wiąże się z wysokim ryzykiem, z uwagi na niepewność ze zbytem takich produktów. Takie kraje, jak Francja czy Austria przenoszą produkcję API do siebie korzystając m.in. z rozwiązań Partnerstwa Publiczno-Prywatnego – podał przykład.

- Czy ta pożyczka dla beneficjenta końcowego będzie pożyczką czy będzie zmieniona w inną formę dotacyjną i czy to będzie uszczegółowione w ustawie wdrożeniowej? Jeśli w ramach instrumentu dłużnego będą realizowane cele ryzykowne i nieokreślone, to ten instrument może być w bardzo małym stopniu wykorzystany – zauważył.

Wiceminister Gadomski odpowiedział: - Dla sektora lekowego przewidziano 300 mln zł na pożyczki. Nie ma jeszcze decyzji, czy to będą środki pożyczkowe z budżetu państwa dla beneficjentów. Zakładamy, że istotna część tych środków, zwłaszcza w komponencie lekowym, utrzyma formę pożyczkową. Być może jednak określimy takie zadania, które z punktu widzenia bezpieczeństwa państwa strategiczne będą na tyle istotne w obszarze lekowym, że będą w formie dotacji. Tej decyzji jeszcze dzisiaj nie ma – stwierdził.

Istnieje ryzyko, że pożyczki nie będą wykorzystane

Dopytaliśmy w PZPPF, co to oznacza. - Jaki bodziec ma przedsiębiorca, by brać pożyczkę na produkcję substancji czynnej, skoro może kupić ja taniej w Chinach? To punkt widzenia czystej ekonomii – żaden. Co zatem z krajowym punktem widzenia i bezpieczeństwem lekowym Polski? Przecież ideą KPO jest odbudowa strategicznej autonomii i odbudowa utraconych kompetencji. Czy ta historyczna szansa zostanie wykorzystana ? – pyta Grzegorz Rychwalski.

Fundusz składa się z dwóch części: z grantów i pożyczek. Jeśli chcemy realizować ryzykowne i strategiczne działania, to pytanie z której części?

- Rząd proponuje pożyczki. Jednak zgodnie z KPO, mamy działać w obszarze API i leków gotowych, które należą do obszaru badań i rozwoju. Podejrzewam, że żadna z firm nie weźmie pożyczki na rozwój, bo na ten cel są inne strumienie finansowe z Unii Europejskiej, które oferują granty. Istnieje ryzyko, że pożyczki nie będą wykorzystane – dodaje.

Co ma motywować firmy do brania pożyczek? Z jednej strony pożyczka w banku może być bardziej atrakcyjna dla firmy. Z drugiej - pożyczkę trzeba spłacić. A mówimy tu o ryzykownych inwestycjach.

Jak przekonuje, dobrym rozwiązaniem byłby system hybrydowy, np. pożyczka na utrzymanie czy odnowienie parku maszynowego, jako alternatywa dla pożyczki z banku. Z części grantowej zaś państwo mogłoby sfinansować konkretny projekt, od początku do końca: od badań i rozwoju, po rozwój technologii, wdrożenie technologii produkcyjnej i wdrożenie gotowego produktu na rynek. Z zapewnieniem sobie gwarancji, że powstały w ten sposób produkt będzie w pierwszej kolejności zaspokajał potrzeby krajowe.

- Mógłby to być strategiczny projekt rozwijany w ramach konsorcjum firm lub PPP. Niechby wymiernym efektem KPO była chociaż jedna fabryka leków. Zaś taka inwestycja to nie tylko leki, które są w niej produkowane, ale też dodatkowe wartości: wpływ na gospodarkę, transfer technologii czy utrzymanie kompetencji - dodaje.

Tematyka dotycząca "Krajowego Planu Odbudowy – jak dobrze wydać unijne pieniądze na zdrowie" jest częścią debaty w ramach tegorocznego VI Kongresu Wyzwań Zdrowotnych (14 czerwca 2021 r., godz. 12:30-14:00).